استاد حوزه و دانشگاه: کربلا؛ تاویل بسیاری از آیات قرآن

در مراسم عزاداری تاسوعای حسینی در دارالقرآن علامه طباطبایی که ظهر سه شنبه 20 مهر ماه با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و خیر مقدم گویی آقای مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی آغاز شد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، استاد پردیس قم دانشگاه تهران با اشاره به ماجراهای شب عاشورا گفت: در بسیاری از منابر روضه‌خوانان و وعاظ می‌گویند وقتی امام اعلام کرد که هر کسی دوست دارد می‌تواند در دل تاریکی شب برود زیرا دشمن با من کار دارد تعداد زیادی رفتند در حالی که این مسئله درست نیست و هیچ‌کسی از آن جمع نرفت زیرا همه با بصیرت راه خود را انتخاب کرده بودند. استاد دانشگاه تهران افزود: سیدرضا صدر در کتاب خود به نام «پیشوای شهیدان» خوابی از امام حسین(ع) نقل و در ذیل آن تحلیلی می‌آورد که جالب است؛ امام خواب دید که سگ‌های هار و درنده به او حمله می‌کنند، صدر در ذیل این خواب تحلیل می‌کند که کربلا جلوه و مظهری از مظاهر قرآن کریم است زیرا جلوه‌ای از احسن الخالقین و اسفل السافلین در آن مشاهده می‌شود. ا ین استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: سیدقطب نیز در ذیل یکی از آیات قرآن کریم می‌آورد که کریلا حقیقتا تجلی قرآن است و کربلا تاویل بسیاری از آیات قرآن و به نحو تامی کربلا تجلی سوره عصر است؛ ادریس شافعی می‌گوید اگر جز سوره عصر بر پیامبر نازل نشده بود همین سوره برای هدایت بشر کافی بود همچنین نقل شده است که پیامبر قبل از آن که رسالتش را آشکار کند یعنی در سه سال رسالت به ظاهر مخفیانه وقتی از یارانش در تشکیلاتی که داشتند جدا می‌شدند سوره عصر را می‌خواندند البته همان طور که علامه طباطبایی فرموده است پیامبر رسالت مخفی نداشت و این حرف پایه درستی ندارد که برخی عنوان کرده‌اند البته تشکیلات پیامبر مخفی بود اما امر تبلیغ مخفی نبود. مهدوی‌راد با بیان اینکه در چند دهه گذشته این نکته از سوی مفسران و قرآن‌پژوهان عنوان می‌شود که سوره‌های قرآن کریم موضوعات محوری دارند و درست است که به ظاهر یک سوره آیه‌پاشان شده است ولی عنصر یا عناصری محوری دارد و نقطه محوری سوره عصر نیز فرجام انسان است. این محقق و استاد حوزه علمیه با اشاره به سوگند قرآن در این سوره به زمان بیان کرد: اگرچه تفاسیر مختلفی درباره «عصر» از جمله اشاره به عصر پیامبر و امام زمان(عج) بیان شده ولی تفسیر دقیق همان «زمان» است زیرا زمان، ظرف خسران است و خسر نیز از دست رفتن خود سرمایه عنوان شده است. همان طور که شیخ عبده در کتابی خسران را به از دست رفتن سرمایه یخ فروشی تعبیر کرده که هر لحظه سرمایه‌اش رو به کاستی است بنابراین انسان بما هو انسان در سراشیبی سقوط و خسران است مگر استثنایی که در آیه بیان شده و آن ایمان همراه با عمل صالح است. وی با بیان اینکه ایمان تنها نیز برای جلوگیری از این خسران کافی نیست ادامه داد: عمل حسن باید همراه ایمان باشد تا انسان مصداق سوره عصر قرار نگیرد و مهمترین ویژگی و رکن عمل صالح، نیز آن است که خاستگاه آن خدا باشد یعنی هم عمل صالح و هم نیت آن الهی باشد زیرا ممکن است فردی عمل صالح و خوبی مانند ساخت یک بیمارستان را انجام دهد ولی نیت او جلب رضایت الهی نباشد. تفسیر امام علی(ع) به عمل صالح استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: عمل صالح به لحاظ ظرف وقوع کارآمدترین و فوری‌ترین امر است و کربلائیان تبلور عمل صالح بودند به همین دلیل در برخی روایات، امام علی(ع) به عمل صالح تفسیر شده‌اند لذا سکوت و حرکت علی، عمل صالح است به همین دلیل وقتی ابوسفیان به سراغ امام آمده که حکومت تشکیل بده ایشان قبول نمی‌کند ولی وقتی شرایط اقتضاء دارد آن را می‌پذیرد. وی افزود: عمل امام حسین(ع) در کربلا نیز مصداق بارز عمل صالح بود زیرا به تعبیر ایشان،«و علی الاسلام والسلام» یعنی ظرف زمانی حرکت امام، لازم ترین، کارآمدترین و دقیق‌ترین ظرف زمانی است همان طور که کسانی که در ایام حج امام را رها کردند و به دور خانه خدا گشتند در حقیقت به دور سنگ طواف دادند زیرا طواف حقیقی دنباله روی و تبعیت از امام بود. مهدوی‌راد در ادامه تفسیر سوره عصر تصریح کرد: این سوره در ادامه نیز بر تواصی به حق و تواصی به صبر سفارش فرموده است زیرا اگر همه دنبال حزب باد باشند و یک نفر و یک گروه کوچک بخواهد بر خلاف مسیر آنان برود کاری بسیار دشوار است بنابراین همه باید همدیگر را به حق و به صبر در راه حق سفارش کنند. وی تاکید کرد: حضرت ابوالفضل العباس(ع) تجسم عینی عمل صالح است که وقتی در شب عاشورا امان‌نامه برای ایشان آوردند بر آنان نفرین کرد و اولین کسی بود که وقتی امام فرمود هر کس دوست دارد برود می‌تواند در تاریکی شب برود فرمود کجا برویم در حالی که ما با بصیرت و آگاهی این راه را انتخاب کرده‌ایم و ما هم امروز اگر اشک برای عباس می‌ریزیم صرف ناله و اشک و آه نیست بلکه اشک می‌ریزیم تا از تجسم عینی عمل صالح، عمل صالح انجام دادن را یاد بگیریم. وی با اشاره به سخنان مرحوم مقرم درباره حضرت عباس به ویژه در کتاب«العباس» گفت: ایشان در فضایل حضرت نکات جالبی آورده است که من توصیه می‌کنم آثار این فقیه بزرگ و مورخ را مطالعه کنند. انتهایی پیام/ ۱۰۵