«صحیفه سجادیه» چراغ هدایتی برای همه نسل‌ها است

ایشان در خاندان پاک رسالت، قدم به دنیا گذاشتند و جهانی از صفا، معنویت و دانش و بینش برای بشر به ارمغان آوردند. ایشان آمدند تا شیفتگان عبادت و سالکان راه معرفت و خداشناسی را از سرچشمه زلال توحید و عرفان ناب محمدی سیراب سازند و به سبب علاقه فراوان پدرشان امام حسین(ع) به پدر بزرگوارشان، حضرت امیرالمؤمنین(ع) این مولود مبارک را «علی» نام نهادند.
برای آشنایی بیشتر با فضایل و شخصیت آن امام بزرگوار با حجت الاسلام سید ابوالحسن معنوی مدیر مؤسسه آموزش مبلغ دارالزهرا(س) گفت‌وگویی کرده‌ که به این شرح است.
شخصیت خانوادگی امام سجاد(ع) را بیان کنید و بگویید که ایشان عصر چند امام معصوم را درک کردند؟
پدر ارجمند امام سجاد(ع) حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و مادر بزرگوارشان شهربانو، دختر آخرین پادشاه ساسانی است که پس از ولادت فرزندش با فاصله‌ای بسیار اندک جهان را بدرود گفت.
حضرت زین العابدین(ع) در دو سال پایانی دوران حکومت جدّشان، حضرت علی(ع) به دنیا آمدند؛ و همچنین در حدود ده سال از امامت عمویشان حضرت مجتبی(ع) و ده سال هم از دوران امامت پدر بزرگوارشان را درک کردند که این امر سبب شد سه امام راستین به پرورش و تربیت او همت گمارند و دنیایی از فضایل اخلاقی و قداست‌ها بپرورانند و این موقعیتی بود که برای کم‌تر پیشوایی واقع می‌شد.
چرا به این همام سجاد لقب دادند؟
در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است که فرمودند پدرم علی بن الحسین(ع) هرگز نعمتی از خدا را یاد نمی‌کردند مگر آن که برای شکر آن نعمت، خدا را سجده می‌کردند و نیز هرگاه حق تعالی شری را از ایشان دفع می‌کرد که از آن بیم داشتند و یا مکر؛ مکر کننده‌ای را دور می‌گرداند به سجود می‌پرداختند و بعد از فارغ شدن از نماز واجب و یا اصلاح میان دو نفر برای شکر این توفیق سجده می‌کردند و در جمیع مواضع، سجود آن حضرت به چشم می‌خورد و به این سبب آن حضرت را «سجّاد» می‌گفتند.
یکی از القابی که همواره به امام چهارم شیعیان نسبت می‌دهند زین العابدین است علت آن چیست؟
امام سجاد(ع) در امر عبادت و مناجات با حضرت حق از همگان پیشی گرفته بود، چندان که مورد سؤال و حتی اعتراض خاندان و یاران خویش قرار می‌گرفت.
ایشان در هنگام ادای فریضه نماز، چنان خوف خدا سراسر وجود مبارکشان را فرا می‌گرفت که تمام اعضای بدنشان می‌لرزید و چون وارد نماز می‌شد چنان خشک و بی حرکت می‌ایستادند که جز آنچه باید از لباسشان تکان می‌داد دیگر حرکتی از او مشاهده نمی‌شد.
در همین راستا از امام باقر(ع) روایتی وجود دارد که عبادت پدرشان را چنین توصیف می‌کنند: «پدرم در نماز قیامی داشتند چون قیام بنده‌ای ذلیل در پیشگاه سلطانی با شکوه و با هیبت و چنان نماز می‌خواندند که نماز وداع است و گویی برای همیشه با آن خداحافظی می‌کند» به همین علت امام سجاد(ع) را زین العابدین یعنی زینت پرستش کنندگان خدا لقب نهادند.
کمک به محرومان از فضایل همه ائمه اطهار(ع) است در رابطه با این فضیلت امام زین العابدین(ع) توضیح دهید؟
بسیاری از خانواده‌های محروم و نیازمند مدینه، شبانگاه از لطف و بخشش مردی ناشناس بهره‌مند می‌شدند و با توجه به پنهانی و شبانه بودن این الطاف هرگز نمی‌دانستند چه کسی همواره به فکر آنان است و برای مدد به آنان شبانه درب منزلشان می‌رود و زمانی متوجه شدند که این امام معصوم(ع) به شهادت رسیدند که پس از آن بود که آن مرد ناشناس دیگر به سراغ آنان نیامد و مردم متوجه شدند که آن امدادگر ناشناس، حضرت زین العابدین(ع) بوده است.
در این رابطه از زُهَری یکی از معاصران امام چهارم نقل شده است که می‌گوید: «شبی سرد و بارانی، علی بن الحسین(ع) را دیدم که آرد و هیزم بر پشت گذاشته بودند و آن را برای فقیران می‌برد. گفتم: ای پسر رسول خدا، این چیست؟ حضرت فرمودند: سفری در پیش دارم و توشه آن را آماده کرده‌ام تا در جای امنی بگذارم.
به امام گفتم: اجازه دهید من آن بار را حمل کنم؛ چراکه شأن شما بالاتر از این است، حضرت قبول نکردند و سپس فرمودند: من شأن خود را از حمل باری که در سفر از هلاک شدن نجاتم دهد و ورودم به مقصد را نیکو گرداند، برتر نمی‌دانم».

شیعیان نشانه‌هایی دارند آن نشانه‌ها را از دیدگاه امام سجاد(ع) بیان کنید؟
امام چهارم شیعیان نشانه‌های شیعه بودن را این گونه بیان می‌فرمایند: «شیعیان ما، با آثار عبادت و نیز سادگی و بی آلایشی در زندگی شناخته می‌شوند. در چهره‌های آنان آثار عبادت نمایان است و هنگامی که همه ساکت و خاموش هستند، آنان در تقدیس و تسبیح خداوند تبارک و تعالی هستند و آنگاه که همه در خواب هستند، آن‌ها به نماز و نیایش پروردگار می‌پردازند و آن وقت که دیگران در سرور و خوشی‌های زودگذر غرق می‌شوند، آنان در فکر اندیشه‌های درخشان و اصیل انسانی به سر می‌برند».
دوران امامت امام زین العابدین(ع) با حکومت کدام خلفا همزمان بود و چه مشکلاتی برای امام(ع) وجود داشت؟
دوران امامت امام سجاد(ع) بیشتر مصادف با دوره خلافت عبدالملک بن مروان بود و این فرد به صورت رسمی از فریضه امر به معروف و نهی از منکر جلوگیری می‌کرد تا جایی که پس از کشتن عبدالله زبیر در یک سخنرانی عمومی گفت: هر کس مرا به تقوا دعوت کند، او را گردن می‌زنم و بدین وسیله مردم را به خفقانی عمیق دعوت کرد.
او برای اختناق بیشتر به قتل و غارت مردم می‌پرداخت و امام سجاد(ع) در عصر حکومت عبدالملک در تنگنای فشارهای امنیتی، دوران سختی را می‌گذراندند.
نقش امام سجاد(ع) در احیای نهضت عاشورا چه بود؟
از سیاست‌های ثابت و همیشگی اهل بیت(ع) بعد از شهادت سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) احیای نهضت عاشورا بود؛ زیرا نهضت عاشورا تابلوی زیبا و پرافتخار غیرت دینی و شجاعت و ظلم ستیزی و عدالت خواهی است و امامان معصوم با احیای آن می‌خواستند این ارزش‌ها را در جوامع مسلمان زنده نگه دارند.
در این باره امام سجاد(ع) نقش به سزایی داشتند و در مدت ۳۵ سال حیات پربرکتشان بعد از واقعه عاشورا، به روش‌های مختلف نهضت عاشورا حسینی را در جامعه زنده می‌کردند که خود مبارزه شدیدی علیه دستگاه حاکم به شمار می‌رفت.
اهل بیت(ع) و در رأس آنان امام زین العابدین(ع) به عنوان پیام رسانان عاشورا نقش مؤثری در شناساندن چهره پلید امویان به جامعه اسلامی داشتند و خطبه‌های امام سجاد(ع) در کوفه و شام و مدینه و مبارزات پی‌گیر آن حضرت در دوران حیاتشان بیشترین تأثیر را در ترویج فرهنگ عاشورا داشت.
امام سجاد(ع) از چه روشی برای مبارزه با دستگاه اموی استفاده می‌کردند؟
با توجه به جوّ خفقانی که از سوی دستگاه أُموی در جامعه به وجود آمده بود، امام سجّاد(ع) نمی‌توانستند اقدام صریحی علیه نظام کند، ولی از آن جا که امام هم باید مردم جامعه را هدایت و ارشاد می‌کرد و هم جلوی تحریفات اسلام را می‌گرفت، در عرصه دعا وارد مبارزه شد.
دعاهای امام در عین این که حرکتی اخلاقی و مبارزه‌ای آرام ولی ریشه کن کننده با دشمن به شمار می‌رفت بنابراین مجموعه گران سنگ صحیفه سجادیه دوره کاملی از معارف توحیدی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است که از امام چهارم شیعیان بر جای مانده و چراغ هدایتی برای انسان‌ها و نسل‌های آینده به شمار می‌رود و می‌توان صحیفه سجادیه را رساله‌ای در حقوق و مواعظ و سخنانی در تفسیر قرآن نامید که از امام چهارم شیعیان به یادگار مانده است.
انتهای پیام / 137