افشاگری و جنجال «اوراق پاناما»؛ یک شعبده کامل

به گزارش قم نیوز، عبدالله شهبازی، پژوهشگر تاریخ معاصر جهان در کانال خود در تلگرام درباره درز اطلاعات موسوم به اوراق پاناما و تلاش رسانه‌های انگلیسی برای منحرف کردن افکار عمومی از انگلستان و تبلیغ بر علیه پوتین، رئیس جمهور نوشته است که در زیر می خوانید.

۱- دنیای جدید و پدیده «درز اطلاعات»
پدیده «افشاگری» را، که از سال ۲۰۰۷ با جولیان آسانج و «ویکی‌لیکس» آغاز شد، با ادوارد اسنودن اوج گرفت و اینک با «اوراق پاناما» خود را بعنوان قدرتی تأثیرگذار در جهان سیاست نشان می‌دهد، چگونه باید توضیح داد؟

پیدایش اینترنت، بعنوان رسانه‌ای متمایز با وسائل ارتباط جمعی سنتی، که به سرعت جهانی و همه‌گیر شد، و بایگانی دیجیتالی حجم عظیمی از اطلاعات محرمانه و خصوصی دولتی و غیردولتی، عاملی است که ظهور پدیده «افشاگری» یا «درز اطلاعات» را ممکن کرد. در این دوران جدید، برای سرویس‌های اطلاعاتی و کانون‌های قدرت رقیب این امکان پدید آمد که به انبوه اطلاعات بایگانی های دیجیتالی اهداف خود دسترسی پیدا کنند. و «هکرهای» توانمند یا خوش‌شانس نیز ظهور کردند که توانستند به چنان گنجینه‌هایی از اطلاعات دست یابند که تا پیش از آن غیرقابل تصور می‌نمود.

پیش از ظهور اینترنت کنترل کانون‌های قدرت و ثروت

بر رسانه‌های سنتی با سازوکاری آسان‌تر انجام می‌گرفت. هماره محققان و خبرنگاران دگراندیش بوده‌اند که نشر یافته‌های خود را از طرق رسانه‌های رسمی ناممکن یافته و به راه‌های دیگر توسل جسته اند. ولی، این راه‌ها معدود و دامنه تأثیر این یافته‌ها محدود بود.

با تبدیل «فضای مجازی» به کانون اصلی مبادله اطلاعات بشری، و امکان بهره‌گیری همگان از این فضا، امکاناتی غیرقابل مقایسه با گذشته در اختیار اینگونه دگراندیشان قرار گرفت که بدون نیاز به مجتمع‌های پرمخاطب رسانه‌ای پیام خود را ارسال کنند.

کانون‌های قدرت و ثروت جهانی، که هدایت مجتمع‌های رسانه‌ای بزرگ را به دست داشته‌اند، در قبال موج دهه اخیر «افشاگری» بی‌تفاوت نیستند بلکه با سازوکارهایی بسیار بغرنج‌تر از گذشته به تأثیرگذاری خود ادامه می‌دهند.

مرسوم‌ترین روش‌ برای «کانالیزه کردن اطلاعات» و سمت‌دهی به موج افکار عمومی، نشر «اطلاعات انحرافی» disinformation است. این روش را در ماجرای «اوراق پاناما» به روشنی می‌توان دید.

۲- «اوراق پاناما» چه کانون‌هایی را افشاء می‌کند؟
نمی‌دانیم «اوراق پاناما»، که مشتمل بر حدود ۱۱٫۵ میلیون سند با حجم ۲٫۶ ترابایت است و بزرگ‌ترین نشت سند در تاریخ به شمار می‌رود، چگونه درز کرده است. رسانه‌های مهم دست‌اندرکار، از زوددویچه زایتونگ تا گاردین و بی. بی. سی.، نیز مدعی‌اند منشاء درز این اسناد را نمی‌شناسند.

بررسی بخش‌های پردازش شده و انتشار یافته این اسناد از سوی گروه افشاگر، موسوم به «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران جستجوگر» ICIJ، نشان می‌دهد که در «اوراق پاناما» مجتمع‌های عظیم مالی بین‌المللی چون اچ. اس. بی. سی. HSBC و کردی سوئیس Credit Suisse و یو. بی. اس. UBS سوئیس و دویچه بانک آلمان و سوسیته جنرال فرانسه Société Générale و بانک روچیلد لندن و غیره در مبادلات عظیم پنهان مالی نقش داشته‌اند. مبداء بیشترین حجم مبادلات غیرقانونی و پنهان نیز هنگ‌کنگ (کانون اصلی و زادگاه اچ. اس. بی. سی.، بزرگ‌ترین بانک خصوصی جهان) و بریتانیا و سوئیس و لوکزامبورگ بوده است. و نیز گفته می‌شود مبادلات

پنهان مالی بیش از ۳۰۰۰ کمپانی آمریکایی و بیش از ۹۰۰۰ کمپانی بریتانیایی در «اوراق پاناما» درج شده ولی تاکنون درباره آنان سندی منتشر نشده است.

برخلاف آنچه مکرر عنوان می‌شود، این حجم عظیم مبادلات پنهان مالی فقط برای فرار از مالیات نیست و دلایل و انگیزه‌های متعدد دارد. پول‌شویی درآمدهای ناشی از شاخه های پرسود و به شدت پنهان تجارت جهانی مواد مخدر و اسلحه و دلالی‌های غیرقانونی از دلایل اصلی این نوع از مبادلات مالی است. کشورهایی مانند ایران و روسیه و سوریه و کره شمالی، که در سال‌های اخیر آماج تحریم آمریکا بوده‌اند، نیز طبعاً از راهکارهای مبادلات پنهان مالی استفاده کرده‌اند.

مراکز مهم پول‌شویی به پاناما و جزایر ویرجین بریتانیا منحصر نیست. جزایر باهاماس و کایمن در دریای کارائیب و جزیره برمودا در نزدیکی آن (اقیانوس اطلس)، که در سده‌های شانزدهم تا نوزدهم میلادی «بهشت» دزدان دریایی بود، و در سال‌های اخیر دوبی، در جنوب خلیج فارس، بعنوان مهم‌ترین مراکز پول‌شویی جهان شناخته می‌شوند.

در سال ۱۹۹۸ نوآم چامسکی در گفتگو با جان ویت گفت: سازمان ملل حجم تجارت مواد مخدر را سالیانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار تخمین می‌زند که ده درصد کل تجارت جهانی را شامل می‌شود و حجم آن بیش از حجم معاملات نفتی است. چامسکی افزود: اینکه این پول از کجا می‌آید و به کجا می‌رود تقریباً ناشناخته است، ولی تخمین‌های کلی نشان می‌دهد که ۶۰ درصد این پول از طریق بانک‌های ایالات متحده ردوبدل می‌شود. او توجه داد به آمار رسمی وزارت بازرگانی که هر ساله ۲۵ درصد از کل نقدینگی که از ایالات متحده خارج می‌شود به جزیره برمودا می‌رود، ۱۵ درصد به جزایر باهاماس و کایمن و ده درصد به پاناما. چامسکی نتیجه گرفت: «آن‌ها کارخانه فولاد که نمی‌سازند،‌ معلوم است این پول صرف چه تجارتی می‌شود.»

در سال ۱۹۹۲ جان کولمن، کارشناس بازنشسته مواد مخدر در سرویس اطلاعاتی بریتانیا (ام. آی. سیکس)، نوشت: بانک‌های سوئیس محل جابجایی میلیاردها

دلار پول‌های نامشروع و غیرقانونی است. سوئیس سرزمین تطهیر پول مواد مخدر است. سوئیس واپسین بهشت امن برای حفظ این پول‎ها در مواقع بحرانی است. کسانی که در صدد افشای اینگونه اطلاعات باشند با برخورد بسیار خصمانه مقامات سوئیس مواجه می‌شوند که این تلاش‌ها را «جاسوسی صنعتی» تلقی می‌کنند و مجازات آن تا پنج سال زندان است.

۳- ویکی‌لیکس و متولیان نشر «اوراق پاناما»
«اوراق پاناما» یکشنبه ۳ آوریل ۲۰۱۶/ ۱۵ فروردین ۱۳۹۵ ابتدا از طریق روزنامه زوددویچه زایتونگ معرفی شد و در وبسایت اختصاصی به شکل پردازش شده انتشار یافت. در این وبسایت تنها اسامی شخصیت‌های مهم سیاسی و برخی اسناد آنان منتشر شده. متولیان این پروژه وعده داده‌اند که در اوائل ماه مه/ اواسط اردیبهشت فهرست کامل کمپانی‌هایی را که در «اوراق پاناما» نام‌شان درج شده منتشر کنند. یعنی، اینگونه نیست که ۱۱٫۵ میلیون سند به دست آمده از کمپانی پانامایی موساک فونسکا، به سبک افشاگری‌های ویکی‌لیکس، در اختیار عموم باشد. متولیان پروژه گروهی از روزنامه‌نگاران را از کشورهای مختلف به کار گرفته‌اند و به شکل پردازش شده به انتشار اسناد اقدام می‌کنند. روی این اسناد از قبل مدت‌ها کار شده و مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی موجود در «اوراق پاناما» همانانند که نام‌شان در وبسایت رسمی مربوطه انتشار یافته است.

گروه افشاگر ویکی‌لیکس از آغاز «اوراق پاناما» را مورد توجه جدی قرار داد ولی از همان ساعات اولیه، یعنی از توئیت ۴:۱۰ صبح دوشنبه ۴ آوریل ۲۰۱۶/ ۱۶ فروردین ۱۳۹۵، خواستار انتشار و افشای کل اسناد شد تا دسترسی به اصل اطلاعات برای همگان، نه گروهی خاص، ممکن باشد.

کمی بعد، در ساعت ۵:۵۳ بعدازظهر ۴ آوریل، ویکی‌لیکس «اوراق پاناما» را کاری ارزشمند خواند ولی «قهرمان واقعی» این ماجرا را «هکر گمنامی»‌ دانست که این اسناد را به دست آورده. توئیت فوق تعریضی است به متولیان پردازش اسناد با ارجاع به شعار یکی از وبسایت‌های روزنامه‌نگاران مستقل: «جهان به کسانی نیاز دارد

که حقیقت را بگویند و آنان به شهامت نیاز دارند.» ویکی‌لیکس در ساعت ۳:۲۰ بعدازظهر همان روز افزود که بیش از ۳۰۰۰ کمپانی که نام‌شان در «اوراق پاناما» درج شده در ایالات متحده آمریکا و بیش از ۹۰۰۰ کمپانی در بریتانیا هستند.

در ساعت ۱:۲۱ صبح چهارشنبه ۶ آوریل ویکی‌لیکس متولیان اصلی پردازش «اوراق پاناما» را متکی بر پول جرج سوروس، میلیاردر آمریکایی، خواند و در توئیت ۱:۳۵ صبح حملاتی را که به بهانه «اوراق پاناما» به پوتین می‌شود از سوی کسانی دانست که از سال ۲۰۰۶ در «پروژه گزارش تبهکاری و فساد سازمان‌یافته» OCCRP شاغل بودند و اینک در قالب «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران جستجوگر» ICIJ فعالیت خود را ادامه می‌دهند. هدف آن پروژه افشاگری علیه روسیه و سایر جمهوری‌های اتحاد شوروی سابق با اهداف سیاسی معین بود و به این دلیل از سوی جرج سوروس و کانون‌های مشابه تغذیه مالی می‌شد.
@abdollahshahbazi

ویکی‌لیکس در توئیت بعدی (ساعت ۱:۴۱ صبح چهارشنبه، ۶ آوریل ۲۰۱۶) افزود: گروه متولی پردازش «اوراق پاناما» می‌تواند کار خوبی ارائه دهد ولی پیوند مالی‌ مستقیم آن با دولت آمریکا بمنظور تبلیغات علیه پوتین اعتبار این کار را مخدوش می‌کند. و اندکی بعد (۱:۵۷ صبح ۶ آوریل)، کریستین هرافنسون، سخنگوی رسمی ویکی‌لیکس، خواستار انتشار کامل «اوراق پاناما» شد. در توئیت ۳:۳۷ بعدازظهر همان روز ویکی‌لیکس بر این موضع تأکید مجدد کرد و نوشت: دولت آمریکا از کانال رسمی خود یعنی «آژانس کمک‌های خارجی» USAID به گروه متولی «اوراق پاناما» پول تزریق می‌کند تا علیه پوتین داستان‌سرایی کنند. ویکی‌لیکس افزود: روزنامه‌نگاران خوبی دست‌اندرکار پردازش «اوراق پاناما» هستند ولی امانت‌داری دیده نمی‌شود. و در ساعت ۹:۰۹ بعدازظهر چهارشنبه ۶ آوریل افزود: اگر شما بیش از ۹۹ درصد اسناد را سانسور کنید تنها یک درصد ژورنالیست به معنای واقعی این مفهوم هستید، و به تعبیر

ما تنها یک درصد به اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری پایبند هستید.

ویکی‌لیکس منکر درز ۲٫۶ ترابایت بالغ بر ۱۱٫۵ میلیون سند از مؤسسه حقوقی پانامایی موساک فونسکا و اهمیت آن نیست. اعتراض ویکی‌لیکس عدم انتشار عمومی این اسناد و پردازش و نشر دلبخواه آن از سوی کسانی است که از پیشینه پیوند مالی با برخی کانون‌های سیاسی برخوردارند و از همان آغاز بطور گزینشی و هماهنگ این اسناد را به دستمایه تبلیغات علیه پوتین قرار دادند. به این دلیل، ویکی‌لیکس در توئیت ۱۲:۵۷ صبح پنج‌شنبه ۷ آوریل نوشت: این ادعا که «اوراق پاناما» فی‌نفسه «توطئه» علیه روسیه است بی‌معنا است ولی احتکار این اسناد و سازمان‌دهی و پول دولت آمریکا به آن سمت و سو داده است.

امروز، «یو. اس. آ. تودی» در گزارشی جانبدارانه به اعتراض ویکی‌لیکس علیه گروه متولی پردازش «اوراق پاناما» پرداخت و افشاگری سال ۲۰۱۰ ویکی‌لیکس را مثال زد که هزاران مکاتبه دیپلماتیک درباره مسائل خطیر و حساس کشورها و رهبران مختلف جهان را بطور کامل در فرمتی قابل جستجو منتشر کرد. یو. اس. آ. تودی افزود: سخنگوی ویکی‌لیکس خواستار شده که «کنسرسیوم روزنامه‌نگاران جستجوگر» به همان شیوه تمامی اسناد را در دسترس عموم قرار دهد ولی جرارد رایل، مدیر گروه متولی پردازش اسناد، در واکنش به درخواست ویکی‌لیکس می‌گوید: «ما ویکی‌لیکس نیستیم. ما تلاش می‌کنیم نشان دهیم که ژورنالیسم می‌تواند توأم با مسئولیت باشد.»

بییش از ۳۰۰۰ کمپانی آمریکایی و بیش از ۹۰۰۰ کمپانی بریتانیایی در «اوراق پاناما» هست و اسم‌شان منتشر نشده و اسمی از پوتین نیست ولی همه جنجال‌ها و تیترها علیه پوتین است. به این می‌گویند شعبده کامل.

انتهای پیام / 105