هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو باعث جابه‌جایی مرز جغرافیای شیعه شد و زمینه شکل گیری تمدن رضوی را در ایران به وجود آورد.

به گزارش قم نیوز روزهای آخر صفر یادآور شهادت مظلومانه و غریبانه امام هشتم حضرت امام رضا علیه السلام است امامی که به دستور مامون عباسی از مدینه به سوی طوس خراسان کنونی هجرت کردند و این هجرت برای ایران و ایرانیان و برای شیعیان منشأ خیر و برکت شد.

حضرت امام رضا علیه السلام؛ پس از شهادت پدر بزرگوارشان، در سال ‏۱۸۳ هجری در ۳۵ سالگی، عهده‏ دار مقام امامت‏‬ شد؛ دوره امامت ایشان بی ست سال بود که ده سال نخست آن با خلافت «هارون‏‬ الرشید»، پنج‏‬ سال با خلافت «محمد امین‏» و ۵ سال آخر با خلافت مامون عباسی بود.

با شهادت امام موسی کاظم (ع)، سیاست ضد علوی عباسیان با شکست مواجه شد. مردم بیش از پیش به اهل بیت عصمت (ع) گرایش پیدا کردند لذا با توجه به موقعیت پیش آمده، مامون باید دست‬ ‏به کاری بزند لذا چنان اندیشید که برای خلافت امام رضا (ع) از مردم بیعت‌بگیرد، تا امام را خلیفه مسلمانان و امیر بنی ‏هاشم، اعم از عباسیان و طالبیان، قرار دهد. حضرت امام رضا (ع) با پیشنهاد مامون مخالفت کرد.

وقتی کار امین پایان یافت و حکومت مامون استقرار پذیرفت. مامون ضمن نامه‌های متعدد از امام رضا (ع) خواست تا همراه بزرگان علوی به خراسان بیاید و چون با مخالفت امام رو به رو شد، پیکی برای انتقال امام رضا (ع) روانه مدینه کرد.

با هجرت امام رضا علیه السلام به شهر طوس نقشه‌های عباسیان به هم ریخت چرا که این هجرت آثار و برکات فراوانی برای شیعیان به همراه داشت و همه نقشه‌های آنها را نقشه بر آب کرد با هجرت تاریخی امام هشتم به سمت ایران زمینه‌های تاریخی تشیع در ایران شکل گرفت حتی این آثار در تاریخ معاصر این سرزمین هم قابل لمس است که می‌توان نمونه بارزvآن را به شکل‌گیری نهضت امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی اشاره کرد.

اما ناگفته نماند؛ که در تاریخ اسلام هجرت‌های تمدن‌ساز بسیاری وجود داشته است ازجمله؛ هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه، هجرت امیرالمومنین (ع) از مدینه به کوفه و مهاجرت امام حسین (ع) از مدینه به کربلا تأثیر بسزایی در گسترش گفتمان دینی داشته و هجرت مهم دیگری که می‌توان از آن به هجرت تمدن ساز فرهنگ رضوی نام برد و با تاریخ ما مستقیماً گره خورده، هجرت امام رضا (ع) به ایران است.

امام رضا (ع) حدود هزار و ۲۵۰ سال قبل در سال ۱۴۸ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. پدر ایشان امام موسی بن جعفر (ع) امام هفتم شیعیان و مادرشان بانویی بزرگوار و خردمند به نام نجمه بود؛ حضرت امام رضا علیه السلام پس از شهادت پدر بزرگوارش، در سال ۱۸۳ هجری در ۳۵ سالگی به امامت رسید. مامون خلیفه عباسی که از قدرت و نفوذ امام رضا (ع) در میان مردم هراس داشت به بهانه انتخاب ایشان به ولایت عهدی، امام رضا (ع) را از مدینه به مرو مرکز خلافت خود فرا خواند.

جدای از اینکه این هجرت زمینه ساز بروز و رشد فرهنگ تشیع در ایران شد ولی تکلیف ما ایرانیان را در برابر این هجرت و نعمت و آثار و برکات آن دوچندان می‌کند و آن اینکه برای رسیدن به یک جامعه سالم و برای برون رفت از مشکلات فرهنگی نیاز به ترویج فرهنگ رضوی در جامعه کنونی داریم.

فرهنگ رضوی و رسیدن به جامعه سالم

یک استاد حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره لزوم ترویج فرهنگ رضوی در جامعه می‌گوید: وجود امام رضا علیه السلام برای جامعه ایرانی دارای آثار و برکات مهمی است اما تکلیف ما ایرانیان را در مقابل این نعمت دو چندان می‌کند باید ما ایرانیان به ویژه جوانان بیش از پیش با اهداف و سیره و زندگانی این حضرت آشنا شویم هجرت امام رضا تمدن ساز سیره و فرهنگ رضوی در جامعه است.

حجت‌الاسلام سید حمید رضوی گفت: برای رسیدن به فرهنگ و سیره رضوی باید ۵ ویژگی مهم را محور زندگی خود قرار دهیم و آن اینکه در ابتدا همیشه خداوند محور رفتار و زندگی ما باشد و تکلیف مدار باشیم یعنی با توجه به شرایط زمان و متناسب با آن فرهنگ دینی را به کار ببریم.

وی در ادامه عنوان کرد: محور سوم برای رسیدن به سیره و فرهنگ رضوی این است که باید به طبقه فقرا و مستضعفان توجه کنیم حضرت امام رضا (ع) با آنکه در ظاهر در سمت ولایت عهدی بودند اما ارتباط خود را با طبقه فقرا قطع نکردند هم چنین این امام همام به دنبال بحث علمی و تبلیغی بودند و گفت‌وگوهایی با سایر مذاهب و ادیان مختلف داشتند در فضایی مناسب و با کمال ادب مناظراتی را با فرق وادیان مختلف برگزار می‌کردند تا حقانیت دین اسلام را روشن کنند.

حجت‌الاسلام جزایری با اشاره به توجه امام رضا علیه السلام به جوانان می‌گوید: ایشان توجه خاصی به جوانان داشتند و این امر در سیره و زندگانی این حضرت قابل لمس است این ویژگی باید در میان مسئولان و مدیران ما باشد تا نسبت به فراهم کردن نیازهای جوانان توجه کنند.

به گفته این استاد حوزه؛ اگر ما این ۵ عنصر را در زندگی و جامعه ترویج کنیم جامعه‌ای عاری از مشکلات فرهنگی و سالم خواهیم داشت.

بارگاه طلایی که آثار فرهنگی و اقتصادی فراوانی را برای ایرانیان به همراه داشته است

وی با اشاره به آثار و برکات وجود بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام برای ما ایرانیان گفت: وجود بارگاه شریف حضرت امام رضا علیه السلام از نظر عاطفی و فرهنگی و هم اقتصادی آثار و برکات فراوانی به همراه داشته است وجود بارگاه این حضرت موجب وحدت مسلمانان و تأمین کننده برکات روحی و عاطفی برای ما ایرانیان است.

یک کارشناس و استادیار دانشگاه دیگر نیز می‌گوید: هجرت امام رضا علیه السلام و وجود بارگاه مطهر این امام همام آثار فرهنگی؛ اجتماعی و هم چنین اقتصادی برای ایران به همراه داشته است. فضای زیارتی و عبادی برای دوستداران ائمه اطهار نه تنها برای ایرانیان بلکه همه شیعیان با حضور امام رضا در مشهدالرضا به وجود آمده است.

حجت‌الاسلام سید رضا رکن آبادی می‌افزاید: آستان قدس رضوی از مراکز مهم اقتصادی و فرهنگی است و حتی آن را بزرگترین نهاد موقوفاتی جهان اسلام می‌دانند و علت این امر نفوذ معنوی است که امام رضا (ع) در دل شیعیان دارد و روز به روز به شمار آن اضافه می‌شود. هم اکنون نیز بسیاری از مغازه‌ها، خانه‌ها، زمین‌های کشاورزی در مشهد وجود دارد که به عشق امام رضا (ع) وقف شده است، البته در این میان نباید از موقوفاتی که در دیگر شهرها وجود دارد، چشم‌پوشی کرد.

وی می‌افزاید: وجود بیمارستان‌هایی با نام زیبای امام رضا، نشان از برکت وجودی ایشان و معنویت و عشقی است که مردم نسبت به این امام همام دارند و بسیاری از افراد ثروتمند این اعتقاد را دارند که وقف‌هایی که برای امام رضا (ع) داشته‌اند نه تنها از مال آنها کم نشده، بلکه افزایش روز افزون مالی و اقتصادی داشته‌اند.

به گفته وی؛ حضور گردشگرانی شیعه از کشورهای اسلامی به قصد زیارت بارگاه امام رضا جدای اینکه موجب وحدت و تبادل فرهنگی می‌شود در رشد گردشگری معنوی و مذهبی هم نقش داشته و آثار این نوع سیاحت بازده اقتصادی خوبی برای شهر مشهد و ایران اسلامی به همراه داشته است.

یک کارشناس گردشگری می‌گوید وجود و قدوم امام رضا در کشور به قدری آثار و برکات فراوانی به همراه داشته است حتی مسیر قدوم ان حضرت از مدینه تا مرو به دلیل شدت ارادت شیعیان به آن حضرت به عنوان قدمگاه امروز جز جاذبه‌های معنوی برای گردشگران مذهبی به شمار می‌رود مسیری که مأمون برای انتقال امام رضا (ع) از مدینه به مرو انتخاب کرد از دیدگاه جغرافیای طبیعی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی حساب‌شده و زیرکانه بود.

سید علی فاطمی می‌افزاید: قَدَمگاه در لغت به معنی جای نهادن قدم و مکانی است که جای پای بزرگان و اولیای خداوند به آنجا رسیده باشد؛ به معنای خاص به جاهایی که اثر پایی در سنگ و جز آن پدیدار است و گمان برند جای پای پیامبری یا امامی است. نظیر مکان قدمگاه آدم در سراندیب که اول قدم حضرت آدم (ع) روی زمین در آنجا رسیده است و در موضوع بحث ما به اماکنی که امام رضا (ع) در آنجا قدم نهاده است، اطلاق می‌شود.

به گفته این کارشناس، مسیر هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو در سال ۲۰۰ هجری قمری، یکی از راه‌های متداول آن زمان به شمار می‌رفت و این مسیر از مدینه به بصره و از طریق سوق الاهواز (اهواز) به فارس (نه الزاماً شیراز) و سپس از راه کویر و بیابان میان ایالت‌های فارس و خراسان می‌گذشت و به مرو ختم می‌شد لذا در طول این سفر هرکجا قدم گذاشته‌اند امروز به عنوان قدمگاه شناخته شده‌اند که معروف ترین آن قدمگاه نیشابور است.

وی می‌افزاید: همچنین وجود بارگاه امام رضا علیه السلام و حضرت معصومه سلام الله علیه در ایران منشأ ایجاد نوعی گردشگری به نام گردشگری مذهبی است و امروز به برکت این دو بزرگوار دو شهر مشهد و قم از مقاصد مهم سفر و زیارت شیعیان جهان است.
انتهای پیام / 137