قم نيوز : قم نگار: قائم مقام شهردار قم در خصوص مسائل پیش روی شهرداری قم در حوزههای مختلف پاسخ داد.
به گزارش قم نگار، تقریبا حدود شش ماه از استقرار تیم جدید مدیریتی در شهرداری قم میگذرد و پس از انتصاب سیدمرتضی سقاییاننژاد به عنوان شهردار قم، شهردار جدید تعدادی از مدیران خود در اصفهان را به شهرداری قم آورد و یکی از این مدیران ابراهیم معتمدی است که به عنوان قائم مقام شهردار قم از سوی سقاییاننژاد معرفی شد.
در حالی که در دوران قبلی مدیریت شهری سمت قائم مقام بیشتر تشریفاتی بود، در دوره جدید گویا بیشتر امور اجرایی شهرداری به قائم مقام سپرده شده است.
در حالی با قائم مقام شهرداری قم به بیان برنامهها، رویکردها، اقدامات صورت گرفته در طول این شش ماه به گفتوگو پرداختیم که وی از اوضاع کنونی شهرداری که آن را «از هم پاشیدگی» مینامد، گلایهمند است هرچند میگوید: خوشبختانه در حال حاضر شرایط اصلا قابل مقایسه با شش ماه پیش نیست و تقریباً در شهرداری آرامش نسبی برقرار است که این موضوع مرهون همکاری شورای اسلامی شهر، نگاه مدیران استانی و حمایت جدی دستگاههای نظارتی استان است. وضعیت موجود شهرداری قم در چه سطحی است و تا چه حد با جایگاه مطلوب خود فاصله دارد؟ با توجه به سابقه و تجربهای که در طول سالهای گذشته کسب کرده بودم، فضای ذهنی این حقیر از وضعیت موجود شهرداری قم چیز دیگری بود. در حال حاضر حدود ۱۸۰ روز است که در مجموعه شهرداری مستقر شدیم و با تمام فعالیتهای بخشها و واحدهای مختلف آشنایی داشته و شناخت کافی از ارتباطات درون سازمانی و برون سازمان شهرداری قم به دست آوردهام.
تفکر من این بود که شهرداری قم لااقل چیزی شبیه به شهرداری اصفهان باشد و بستری مناسب فراهم است تا بتوان با برنامه و انرژی مثبت کار را با شدت بیشتری دنبال کرد؛ اما پس از گذشت دو هفته از ورود به شهرداری قم با معضلات متعددی مواجه شدیم که قابل هضم نبود.
به نظر میرسد شهرداری قم دچار از هم پاشیدگی سازمانی شده بود و این برای شهری که خاستگاه انقلاب اسلامی و پایتخت جهان تشیع است و قدرت زیادی در تصمیمگیریهای کشوری دارد و افراد خاصی در آن زندگی میکنند اصلاً مناسب نیست و غیر قابل تصور است.
عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران از سال ۹۱ تاکنون و نبود آمار و اطلاعات دقیق از فعالیتهای مختلف مصداق بارزی از بینظمی حاکم بر سیستم موجود است که باید برنامهریزی و ساماندهی شود.
برای جبران عقبماندگیهای شهرداری چه باید کرد و شما در شهرداری قم چه برنامههایی را در دستور کار قرار دادید تا نقاط ضعف برطرف شود؟ شهرداری قم در بسیاری از زمینهها دچار کاستی و عقبماندگی است که ریشههای مختلفی دارد و باید تجزیه و تحلیل شود. در برنامهریزی استراتژیک باید ابتدا وضع موجود را شناخت و وضع مطلوب را متصور شد و در نهایت راههای رسیدن به وضع مطلوب را با بهرهگیری از منابع موجود مشخص کرد.
۷۰ درصد از مدیریت، معطوف به شناخت دقیق از محیط است ولی متاسفانه در حال حاضر میتوان گفت فعالیتهای اجرایی شهرداری بدون شناخت از منابع، بدنه شهرداری، وضعیت استان و مردمشناسی و ... صورت گرفته است.
بحث مدیریت در فضای مدیریت شهری بسیار متفاوت از مدیریت در سایر ارگانهاست و بهکارگیری تجارب، نگاه علمی و در اختیار داشتن ظرفیت اجرایی خوب، میتواند بسیار کارگشا باشد.
شهرداری قم در حال حاضر، اعتماد و سرمایه اجتماعی را که بزرگترین دارایی مجموعه شهرداری است تا حدی از دست داده است و این کار را خیلی سخت میکند؛ چراکه شهرداری به عنوان بزرگترین نهاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در شهرها کار میکند و محل درآمد آن از مردم است؛ اگر اعتماد نباشد کاری نمیتوان انجام داد و اگر مردم در کارهای شهری مشارکت نداشته باشند هیچ پروژهای به سرانجام نخواهد رسید.
به نظر شما چرا اعتماد به شهرداری در حوزه مردمی و مسئولان از بین رفته است؟ بیاعتمادی مردم و مسئولان به شهرداری علل و ریشههای مختلفی دارد که باید مطالعه شود. نخستین آفت در شهرداری سیاسیکاری و سیاسیبازی است؛ شهرداری یک مجموعه اجرایی است که شهروندان از تولد تا ۳۰ سال پس از مرگ با آن درگیرند و اگر دچار این آفت شود به خود و مردم لطمه میزند و در شهرداری فقط باید با روحیه جهادی کار، کار و کار شبانهروزی کرد.
موضوع دوم، بیانضباطی در مجموعه شهرداری است. مشکلات متعددی که در قراردادهای مشارکتی وجود دارد، تعداد قرارداد با سرمایهگذاران، عدم تعریف مناسب پروژه از ابتدا، مشخص نبودن دقیق موضوعات با سرمایهگذار یا مشارکتکننده و... کار را به جایی رسانده که گفته میشود بهتر است شهرداری کار مشارکتی و سرمایهگذاری نکند؛ در حالی که بهترین فعالیت در وضعیت رکود انجام پروژههای مشارکتی و سرمایهگذاری است.
همچنین مشکلات متعددی که در پروژههای عمرانی سطح شهر است موجب نارضایتی مردم و سلب اعتماد آنها شده است. پروژههایی داریم که از سال ۸۹ شروع شده اما هنوز به سرانجام نرسیده و شهروندان از این بیبرنامگی مفرط شاکی هستند.
یکی دیگر از مشکلات شهرداری که موجب سلب اعتماد مردم شده وعدههای مختلف در افتتاحیه پروژههاست و اینکه پروژهای را تملک نکرده وارد اجرا شدهاند، در حالیکه این کار اساساً غلط است و منجر به قراردادهایی شده که شهرداری را دچار ضرر و زیان مالی زیادی کرده است.
اینگونه که میگویید در شهرداری قم پروژهها پیش از مهیا شدن پیشزمینههای اجرایی شدن، کلید خورده است و همین مسئله موجب اجرای پروژههای متعدد ولی نیمه کاره در سطح شهر شده است، آیا با این مسئله موافقید؟ وقتی میخواهیم وارد یک پروژه شویم باید تمام پیوستهای یک پروژه اعم از خصوصیات، اولویت، حد و اندازه پروژه، تبعات اجتماعی آن و ارزیابی توان اجرا و قدرت مالی سنجیده شود و پس از آن طبق جدول زمانبندی صحیح پروژه پیشرفت کند.
با اتمام پروژهها، مردم حلاوت آن را میچشند و اعتمادشان افزایش مییابد، اما در فضایی که پروژههای متعدد، نیمه کاره به حال خود رها میشوند هم مردم ناامید میشوند و هم بدنه اجرایی شهرداری آن شادابی را از دست میدهد. یکی از رویکردهایی که در گذشته دنبال میشد دریافت تسهیلات برای اجرای پروژههای شهری بود؛ آیا دریافت تسهیلات برای انجام پروژههای شهرداری نادرست است؟ آنچه مسلم است، وام فی نفسه در شرایط رکود خوب است؛ اما عدم برنامهریزی صحیح برای مصرف هدفمند و بازپس دادن وام، عدم در نظر گرفتن میزان ارزش افزوده در پروژهای که قصد اجرای آن را داریم منجر به گرفتن وامهای متعدد و اوراق مشارکت و عدم بازپرداخت آنها شده است تا جایی که شهرداری در حال حاضر حدود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بدهی بانکی دارد، با حدود روزی یک میلیارد تومان سود بانکی! این کار غلط است و این مدل وارد شدن نشان از بیبرنامگی است.
مداومت بر دریافت وام، موجب ایجاد رخوت و تنبلی در سازمان میشود. تا وقتی که درآمدهای خوبی وجود دارد نیاز به وام نیست بلکه باید سرمایه موجود را مدیریت کرد. در شرایط بیثباتی دریافت وامهای مکرر اقدامی بیمنطق است. البته دریافت وام در دوران رکود خیلی خوب است اما باید برای آن برنامه داشت و محاسبات دقیق انجام داد. در واقع وام گرفتن برای زمانی است که در مدیریت شهری به شرایط اضطرار برسیم. نباید مطالبات را رها کرد و وام گرفت.
ابتدا باید تمام تلاشها برای بازپس گیری مطالبات انجام شود و سپس در صورتی که طرح توجیهی وجود داشت درخواست وام کرد. وامی که برنامهای برای بازپرداخت آن وجود ندارد ضرر روی ضرر است و باری است بر دوش مدیران بعدی؛ نظر شما در خصوص ساختار فعلی شهرداری چیست و گویا انتقاداتی را به تغییر ساختاری که در شهرداری قم صورت گرفته داشتهاید و برنامهریزی برای بازگشت به ساختار قبلی آغاز شده است؟ تلفیق معاونت عمرانی، ترافیک و شهرسازی کاری کاملا اشتباه است و حتی تغییر ساختار یک سازمان بزرگترین پروژه است که چنانچه خوب بررسی و برنامهریزی نشود کیان سازمان از بین میرود. از بین بردن ساختار شهرداری معضلی است که بازسازی آن خیلی زمانبر است. تغییر ساختار شهرداری در هیچ کلانشهری اجرا نشده است اما متاسفانه شهرداری قم این کار را انجام داده و طلایهدار آن بوده است، به چه قیمتی خدا میداند.
یکی دیگر از چالشهای فراروی شهرداری قم این است که تمام درآمدهای مناطق در ستاد متمرکز شده است بدون در نظر گرفتن اینکه، این اقدام یک تیغ چند لبه است؛ در ظاهر کار خوبی است اما انگیزه، رقابت و هویت مناطق را از بین بردهایم.
تجمیع درآمدها که نسبت به آن انتقاد دارید چه آسیبهایی به دنبال خواهد داشت؟ متاسفانه در حال حاضر با تجمیع درآمدها در ستاد، انگیزهای در مناطق برای درآمدزایی و فعالیت وجود ندارد در حالی که یکی از ارکان مدیریت ایجاد انگیزه است. شهرداری قم از این نکته غافل شده است که شهردار هر منطقه به دلیل شناخت موقعیت و مشکلات روزمره شهروندان خود حکم یک شهردار را دارد و لذا اختیاراتی به مناطق داده نشده است.
رسالت ستاد، اعطای کمک فکری و برنامهای و نظارت عالی بر مناطق است. در واقع مناطق باید مثل یک سازمان مستقل باشند که درآمدها و هزینههایش را مدیریت میکند و البته ستاد هم در مواقعی کمک کند.
شهرداری قم با چه معضلات دیگری روبهرو است؟ برنامهمحور نبودن پروژهها از مهمترین معضلات شهرداری قم است. مگر میشود رینگ سوم یک پروژه راهاندازی شود در حالی که رینگ اول تمام نشده!! حتی در برخی پروژهها مشاهده شده که محدوده اجرای آن خارج از محدوده تعیین شده است، با توجه به شفافیت ایجاد شده در این مدت، شهرداری قم اصلاً برنامهمحور پیش نرفته و همچنین پروژهها خوب کارشناسی نشده بلکه مدیریتی پیش رفته است. البته ما منکر اقدامات خوب گذشته نیستیم.
پروژههای خوبی هم مثل عمار یاسر تعریف شده است اما هنر مدیریت این است که راهکاری بیابیم که کار به بهترین شکل ممکن انجام شود. بیشک شروع هر پروژهای بدون برنامه و صرف اتکا به وامهای فضایی بدون تفکر نحوه بازپرداخت آن امری عبث و دردسرساز است.
نباید فراموش شود که پروژههای نیمهکاره خود موجب بسیاری از معضلات اجتماعی و نهایتا نارضایتی مردم است. استراتژی ما این است که یا کاری را شروع نکنیم و یا طبق برنامه و بر اساس زمانبندی پیش برویم که تحقق این امر به سه ضلع شرایط اقتصادی، توان اجرایی و مدیریتی و همراهی شهروندان بستگی دارد. برنامه شما برای رفع این چالشها چیست؟ یک مدل نگاه این است که ما بگوییم ما آمدیم و یکی دو سال بعد هم میرویم و به انجام کارهای ظاهری و نمایشی بپردازیم اما نگاه دیگر که بسیار تاثیرگذار است و اعتقادی است، انجام امور زیرساختی است؛ در عین اینکه حواسمان به کیفیت فضاهای شهری هم باشد.
در واقع شاخصه وضع موجود، بحث بیاعتمادی و از بین رفتن سرمایه اجتماعی است و حالا ما با تجربه، شناخت و ظرفیت و توانایی که داریم باید به همه امور به صورت زیربنایی نگاه میکنیم و همان گونه که میدانید کار زیرساختی، فرایندی زمانبر است.
ما معتقدیم شورای اسلامی شهر، مسئولان و مردم باید بدانند که وضع موجود چیست و قرار است این وضع موجود را با ایجاد نظم، ترمیم ساختار، برنامهریزی و فکر به وضع مناسب برسانیم که بستر خوبی فراهم شود تا بتوان با سرعت و شتاب حرکت کرد.
خوشبختانه شهردار محترم و فرهیخته قم بر تصمیمگیری به صورت جمعی تاکید دارد و هیچ کس به صورت فردی تصمیمی را اتخاذ نخواهد کرد. این خود یک نقطه قوت است چرا که با جابهجایی نیروها نباید بخشی از اطلاعات یک مجموعه از دست برود بلکه همه باید در جریان سیاستها، رویکردها، فرایندها و فعالیتها باشند.
در حال حاضر شهرداری قم با دستگاههای مختلف استان در کمال تعامل و همکاری اختلاف حساب دارد. دنبال ساماندهی این وضعیت و تدوین تفاهمنامه با آنها هستیم تا کاملا شفاف شود.
در خصوص پروژه بلوار پیامبر اعظم (ص) چندین جلسه مفصل کاری برگزار کردهایم، میزان تملکها مشخص شده و بررسیهای کارشناسانه در این خصوص و سایر پروژههایی چون عمار یاسر، بیگدلی، زینبیه، فقیهی و ... در حال انجام است. تعامل بسیار خوبی با اعضای شورای اسلامی شهر وجود دارد و امیدواریم با استفاده از تجارب اعضای شورا بتوانیم به تعهدات خود عمل کنیم.
ما برای هر کدام از فرایندها و پروژههای عمرانی برنامه داریم. ساماندهی نظم اداری و مالی تا پایان سال از جمله برنامههای در دست اجرا است چرا که تا زمانی که یک سیستم مالی منظم نداشته باشیم، نمیتوانیم خوب حرکت کنیم.
خوشبختانه در حال حاضر شرایط اصلا قابل مقایسه با شش ماه پیش نیست و در شهرداری آرامش نسبی برقرار است که این موضوع مرهون همکاری شورا، نگاه مدیران بالادست، حمایت دستگاههای نظارتی و مجموعه استانی است.
از جمله اقدامات در دست اجرای شهرداری، برنامهریزی در حوزه املاک، ساماندهی مباحث ماده ۱۰۰، نظاممند کردن سیستم مالی – اقتصادی، ایجاد سیستم آمار و اطلاعات دقیق، راهاندازی سیستم کنترل پروژه در کل بدنه شهرداری، انجام برنامه قم ۱۴۰۱ و ۱۴۱۴ است.
ما بر این باور هستیم که خدمت در شهر مقدس قم که شهر اهل بیت است، خدمت به جهان تشیع است و افتخار میکنیم که خادم این شهر هستیم و انشاءالله باید با کار، کار و کار شبانهروزی، این شهر که به عنوان نماد تمدن و پایتخت جهان شیعه است در تمام مولفهها تقویت شود.
قم باید به شهری با نظم و ساختار ویژه تبدیل شود و وقتی از آن به عنوان نماد تمدن و پایتخت جهان شیعه صحبت میشود باید این موضوع در ظاهر شهر هم مشخص باشد.