قم نيوز
: انتظار رهبر معظم انقلاب اسلامی برای استفاده از نتایج و دستاوردهای همایش فقه هنر، خود، بزرگترین تشویق و امیدواری برای تداوم این مسیر پُر پیچ و خم است.
"مُژده بزرگی داده شد که حوزه علمیه وارد مقوله مربوط به هنر از منظر شناخت فقهی شده است.
روشن است که از حوزه علمیه انتظار نیست که سینماگر یا شاعر یا نقاش یا مجسمه ساز یا معمار تربیت کند؛ اما انتظار هست که مبانی اسلامی را در باب موضوع هنر – که عرض خواهیم کرد چقدر اهمیت دارد – بیان بکند؛ اول کشف کند و تحقیق کند و عُمق یابی کند؛ بعد هم آن را تبیین کند برای مردم و برای جامعه.
شما این کار را شروع کرده اید؛ این کار خیلی مبارکی است و من واقعا، عمیقا و صمیمانه از همه شماها که به این فکر افتاده اید و این کار را کرده اید و بحمدالله فُضلای خوب و برجسته ای هم وارد این کار شده اند؛ تشکر می‌کنم."
اینجا بود که به گفته خود دست اندکاران همایش، خستگی از تن آنها به در رفت و البته آنان به ادامه راه امیدوار شدند؛ راهی که دومین گام آن هم در سال جاری برداشته شد؛ اما همچنان باید گفت که "فقه هنر" در ابتدا و شروع یک راه طولانی و پُر پیچ و خم است و به گُشایش بیشتر این مسیر می‌اندیشد.
باید گفت که هنر، یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین کلیدواژه‌های همه دورانها و اعصار و یک حقیقت انسانی و بشری است؛ چراکه هنر، همیشه مطبوع انسان، بوده، هست و خواهد بود.
دلیل این امر نیز مشخص است:
خداوند انسان را هنردوست آفریده و علاقه به هنر را به صورت تکوینی در وی نهاده است و البته از طرف دیگر، خود خداوند هم هنر را دوست دارد که این تعبیر در متون دینی ما هم آمده است:
"إنَّ اللهَ جَمیلٌ و یُحِبُّ الجَمال ... خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد."
پس می‌توان نتیجه گرفت که هنر، هم با طبیعت و هم با فطرت بشر درآمیخته است و از این رو، نمی توان آن را امری فرعی یا عارضی دانست که بتوان در صدد حذف آن برآمد؛ از طرف دیگر باید بر این نکته هم اذعان داشت که هنر به دلیل غلیان کردن احساسات آدمی، به همان اندازه می‌تواند او را از عقلانیت دور کند و پرده ای بر نعمت عقل و خِرَد و آگاهی بکشد؛ از این رو دین تلاش می‌کند تا با دستیابی به هنر روحانی و عقلانی، این آسیب را جبران سازد تا هنر بتواند با کمک دین، زمینه‌های رشد و معنویت بشر را فراهم سازد.
در این مسیر است که مسئله فقه هنر و پرداختن به شاخه‌های متنوّع و فراوان آن، مهم می‌نماید.
و اما همایش نخست فقه هنر، بیشتر به بازپژوهی تُراث فقهی در کتب فقیهان و از جمله کتاب بسیار مهم "المکاسب" پرداخت و پرسش‌هایی را مطرح کرد؛ اما همایش دوم تلاش داشت تا گامی فراتر بگذارد و علاوه بر بررسی فلسفه فقه هنر، به برخی موضوعات روز و محورهای جدید مانند "رفتار فقهی با آثار هنری" و همچنین تبیین مقوله بسیار مهم "حکومت اسلامی و هنر" نیز نزدیک شود.
تردیدی وجود ندارد که این مسیر باید پیموده شود؛ چراکه ایران عزیز و جمهوری اسلامی، داعیه دار حکومت دینی در جهان است و از این رو، چاره‌ای جُز این وجود ندارد که به این مقوله‌ها وارد شویم و به ریل گذاری بپردازیم.
در همین باره است که رهبر خبیر انقلاب می‌فرمایند:
"فقه مُتکفّل همه امور زندگی بشر است؛ ادّعای فقه این است.
فقه متکفّل تبیین شرعی و اسلامی همه اموری است که مورد ابتلای انسان است در زندگی فردی و اجتماعی اش.
خُب، هنر یکی از همین امور است؛ بایست فقه به این بپردازد؛ بله ما دیر به این فکر افتادیم؛ دیر شروع کردیم؛ این کار خیلی قبل‌ها باید انجام می‌گرفت و حالا بحمدالله شماها شروع کرده اید ... ."
نکته جالب توجهی که مسؤولان و دست اندرکاران این همایش از آن یاد می‌کنند تعابیر دو تن از وزیران اخیر و فعلی فرهنگ و ارشاد اسلامی یعنی علی جنّتی و سید عباس صالحی است؛ آنجا که وقتی از برگزاری و استمرار نقشه راه این همایش مُطّلع شدند این جمله را بر زبان آوردند که منتظر نتایج و دستاوردهای همایش می‌مانند تا بتوانند بر اساس آن، طرح‌هایی نو در عرصه فرهنگ و هنر اسلامی درافکنند و راهی جدید بگشایند.
البته جُز این هم انتظاری نیست یعنی از حوزه‌های علمیه و به ویژه حوزه علمیه قم و پژوهشگران و فُضلای قم و البته دیگر شهرها انتظار است تا ضابطه‌ها را استخراج و کشف کنند.
گام بعدی این است که این مفاهیم تئوریک در کمیسیون‌های و محافل تخصصی، به مرز قانون و تقنین (و البته بیشتر به عنوان "مقررات انعطاف پذیر") برسد تا پس از آن و به همت دست اندرکاران و مدیران اجرایی، مسیر حرکتی نوینی در امور هنری برای جامعه و دولت اسلامی پایه ریزی شود.
به هر حال اینکه قم برای شروع این حرکت، احساس وظیفه کرده است؛ امری مبارک است؛ اما تردیدی هم نیست که بر اساس بیان رهبر معظم انقلاب، فرصت‌های بسیاری از دست رفته و از این رو، بر فضلا و پژوهشگران حوزه علمیه است تا بر اساس دستور و فرمایش رهبر حکیم انقلاب که فرمودند؛
"کار را نیمه کاره نگذارید؛ متوقف نگذارید"؛
به یاری دست اندکاران امر بشتابند تا این مسیر با دقت و البته سرعت بیشتری پیگیری شود؛ مسیری که قطعا در راستای تولید علم کاربردی است و نمی‌توان آن را با دستورالعمل و آئین نامه و مانند آن پیمود.
و اما در این مسیر می‌توان به این نکات هم توجه داشت:
1 . پیگیری و تداوم "درس خارج فقه هنر"، یکی از مواردی است که باید با دقت دنبال شود.
تنها در این صورت است که پژوهش‌ها و فعالیت‌هایی که تاکنون انجام گرفته و همچنین محقّقان فعال در این عرصه، بیشتر با یکدیگر احساس اُنس و همراهی می‌کنند و البته دیگر فُضلا و پژوهشگران هم به ورود به این عرصه تشویق می‌شوند.
2 . به نظر می‌رسد دبیرخانه علمی همایش فقه هنر، این توانایی را دارد که در جهت بازخوانی مقررات، آئین نامه‌ها و قوانین فعلی کشور در زمینه هنر، اقدام عملی کند.
اینگونه فعالیت‌های عملی در عین حال که می‌تواند فوایدی مانند بازبینی برخی قوانین راکد و مربوط به سال‌ها قبل را داشته باشد و البته مسؤولان امر را نیز به دقت نظر وا دارد؛ مشکلات و مُعضلات عینی را برای خود محققان و پژوهشگران هم بر ملا می‌سازد تا آنان بتوانند در گام‌های بعدی، تحقیقات کاربردی تری به انجام برسانند.
3 . پیشنهاد می‌شود تا در ادامه مسیر حرکتی، اعمّ از برگزاری دروس فقهی، انجام بازبینی‌ها و بازخوانی‌ها در قوانین و مقررات هنر و همچنین تداوم انجام پژوهش‌های کاربردی، هنرمندان علاقمند نیز به بازی گرفته شوند.
برای این منظور، شاید حتی لازم باشد تا در ابتدای این راه، به سراغ هنرمندان رفت و با برگزاری نشست‌های دوجانبه و تعاملی، آنان را با این مسیر جدید آشنا کرد.
و اما پایان بخش این گفتار، مرور بخش پایانی رهنمودهای رهبر انقلاب در دیدار با دست اندرکاران همایش فقه هنر است؛ آنجا که باز هم همگان را به ادامه این مسیر تشویق فرمودند و به آنان امیدواری دادند:
"منتظر می‌مانیم که ان شاء الله از نتایج این اجتماع و گردهمایی شما استفاده کنیم و بعد هم اگر زنده ماندیم؛ ادامه کار شما را – که ان شاء الله کار تازه ای را شروع کرده اید – شاهد باشیم.
مَن سَنَّ سُنَّه حَسَنَه فَلَهُ اَجرُ مَن عَمِلَ بِها الی یَوم القیامه؛
این کار را شما در حوزه راه انداختید؛ ان شاء الله بعد از این، آن کسانی که در این زمینه کار کنند و کار مورد مثوبت الهی باشد؛ قطعا اجرش به شما هم خواهد رسید؛ برایتان آرزوی توفیق می‌کنم."
انتهای پیام/ 137
تگ ها
آخرین عناوین
