جایگاه و شان مامایی تثبیت نشده استماما رقیب متخصص نیست

به گزارش قم نیوز هر لحظه نوزادی در گوشه و کنار دنیا متولد می‌شود و تولد یکی از بزرگترین معجزات خلقت است که چون به صورت مکرر شاهد آن هستیم از آن غافل شده ایم.

در واقع می‌توان گفت تولد از قدیمی ترین تجربیات بشری بوده و به تبع، مامایی نیز یکی از قدیمی ترین شغل‌های بشر است. البته در قدیم به آن قابلگی می‌گفتند و افرادی که تجربه و اطلاعاتی در زمینه داروهای گیاهی و وضع حمل داشتند به مادران باردار برای وضع حمل کمک می‌کردند و به این منظور آنها را قابله یا فردی داری قابلیت می‌نامیدند.

هر چند که مامایی به صورتی که امروزه گسترش پیدا کرده است وجود نداشت و تنها به شنیدن صدای قلب جنین و رشد ظاهری رحم ختم می‌شد اما چیزی که امروزه به عنوان مامایی مطرح می‌شود بسیار فراتر از این حرف‌هاست و در واقع مامایی به صورت علمی که برآموزش، پیشگیری، مشاهده، تشخیص و درمان استوار شده در آمده است و در یک کلام مامایی علم سلامتی مادر و نوزاد است.

اما تاریخچه علم مامایی در ایران به حدود 80 سال قبل بر می‌گردد که نخستین آموزشگاه با 10 شاگرد کار خود را آغاز کرد و بعد از 10 سال به عنوان یکی از شعب مدرسه طب با اعطای مدارکی مشابه لیسانس امروزی گسترش یافت و پس از تاسیس دانشگاه تهران به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های شاخه پزشکی شناخته و به آنجا منتقل شد.

آمار مرگ و میر فراوان زنان بر اثر امراض ناشی از زایمان و عفونت‌های زنان موجب شد حدود 40 سال پیش سازمان بهداشت جهانی با انتخاب روزی به عنوان روز جهانی ماما، مراقبت‌های لازم را برای زنان شرح دهد.

پیشینه شکل گیری مامایی در ایران نشان دهنده نارسایی‌هایی از جمله حیطه‌های کاری نامشخص و عدم استقلال حرفه مامایی، عدم عقد قرارداد دفاتر خصوصی و سازمان‌های بیمه با آنها است که همین مساله آثار ناگواری در بر داشته است.

منیژه احمدلو ماما گفت: متاسفانه بهای لازم به رشته مامایی در ایران داده نمی‌شود و حتی در بسیاری از تقویم‌ها روز ماما تعریف نشده است. هر چند که خیلی کم و سر بسته گاهی اوقات و در برخی سال‌ها رسانه‌ها مثل تلویزیون مراسمی برای این روز داشته اند اما این برنامه ها مستمر و ادامه دار نبوده است.

وی افزود: جایگاه و شان مامایی در ایران تثبیت شده نیست زیرا بسیاری از افراد از حیطه کار ماما اطلاع ندارند و به همان شکل قدیم قابلگی به این حرفه نگاه می‌کنند. در صورتی که یک ماما درس‌های علمی را سپری کرده و مهارت‌های لازم برای مراقبت از مادر و انواع مشاوره‌ها و آموزش‌ها و حتی انجام خدمات درمانی مشکلات شایع خانمها را گذرانده است.

احمدلو گفت: به رسمیت نشناختن ماماها توسط سازمان‌های بیمه گر و عدم قرارداد نیز سبب برخی از این مشکلات شده است و موجب شده که افراد برای ساده ترین موضوعات به متخصص مراجعه کنند و این مساله هم از لحاظ اقتصادی پر هزینه بوده و هم سبب می‌شود وقت متخصصان برای امور ساده‌تری که از عهده ماما هم برمی آید گرفته شود. البته سال‌های زیادی است که می‌شنویم انجمن علمی ایران و سازمان نظام پزشکی پیگیر این موضوع هستند، اما هنوز به جوابی نرسیدند.

وی با گلایه از اینکه در طرح تحول سلامت در مراکز و پایگاه‌های بهداشت به ماما لقب مراقب سلامت داده اند گفت: کار یک ماما با یک مراقب سلامت بسیار متفاوت است و تفاوت آنها در توانمندی علمی و قابلیت‌هایی است که دارد و می‌تواند عرضه دهد.

وی گفت: جایگاه ماما باید توسط بنیان کشور اهمیت داده شود که متاسفانه به آن بها داده نمی شود. ماما فردی است که بسیار دلسوزانه کار می‌کند و شبانه روز حتی در زمانی که ممکن است بچه خود نیاز به مراقبت داشته باشد داخل بیمارستان ارائه خدمت می‌کند و این در حالی است که خانمی که در بیمارستان وضع حمل می‌کنند ممکن است اسم مامای خود را نداند ولی نام متخصص زنان را مطمئنا در ذهنش به خاطر می‌سپارد.

این کارشناس مامایی افزود: سلامت سه سطح دارد و ماما به عنوان نخستین سطح در نظر گرفته می‌شود، ماما نخستین فردی است که با خانم‌ها و هر قشری از جامعه تماس و برخورد دارد و می‌تواند به آنها آموزش‌های لازم سلامت و مشاوره در تمام زمینه‌های بلوغ، بارداری و پیری را ارائه دهد و اگر در حین مراقبت‌های اولیه مشکلی ببیند که نیاز به ارجاع داشته باشد به متخصص زنان ارجاع می‌دهد. لان متاسفانه این سیستم ارجاع در کشور ما برداشته شده است و خانم‌ها از همان ابتدا به متخصص زنان مراجعه کرده و متخصص با توجه به شلوغی مطب و تعداد بیماران، زمان کافی برای ارائه مشاوره را ندارد.

وی خاطرنشان کرد: ما نمی خواهیم ماما را با متخصص زنان یکی کنیم و بگوییم اینها هم سطح هم هستند اما بسیاری از مواردی که توسط متخصصین با دارو حل می‌شود با مشاوره و تنظیم تغذیه قابل حل است. در حال حاضر معمولا در مطب‌های متخصصین مراقبت‌های بارداری و سلامتی توسط ماما انجام می‌شود و به متخصص ارجاع می‌شود در حالی که در واقع اگر سیستم ارجاع صحیح باشد فقط مادران پر خطر باید به متخصصین مراجعه کنند.

احمدلو گفت: اگر به این باور برسیم که متخصص و ماما هیچ کدام در کار هم دخالتی ندارند و جایگاه هم را نمی خواهند بگیرند قطعا یک روش و مسیر خوب پیش رو خواهد بود برای رسیدن به هدف اصلی که حفظ سلامت جامعه است چرا که خانم‌ها بنیان اصلی یک خانواده هستند و اگر سالم باشند قطعا اعضای خانواده هم سالم هستند.

این ماما گفت: مطمئنا متخصصین زنان به این مساله واقف هستند که حضور ماما هر چند کوتاه مدت می‌تواند مراقبت‌ها و توصیه‌های درمانی، علایم خطر و هشدار را در زمان معاینه و کنترل مشاهده کند و چون خودشان می‌دانند این زمان را ندارند به همین دلیل در کنار خود از ماما استفاده می‌کنند.

وی افزود: متاسفانه ماماها نیز خودشان را باور ندارند و خانمی که برای کنترل به ماما مراجعه می‌کند به دلیل تکرر این مساله که اذهان عمومی ماما را فردی فاقد توانایی لازم می‌دانند مورد سرزنش اطرافیان قرار می‌گیرد، این مسئله سبب شده ماما فکر کند به تنهایی با داشتن یک مطب نمی تواند مریض را جذب کند و این عدم اعتماد به نفس موجب می‌شود که هم ماما وابسته بماند و تلاشی نکند که سطح علمی خود را بالا ببرد و هم اینکه روال جایگاه پایین ماما که خود ماماها هم در آن مقصر هستند ادامه دار بماند و نتوانند به جایگاه اصلی خودشان برسند.

احمدلو بزرگترین تحول در مامایی در چند سال اخیر را ایجاد مراکز مشاوره مامایی دانست و گفت: ماما با داشتن یک سری شرایط و گذراندن دوره‌های آموزشی خاص می‌تواند مراکز مشاوره مامایی را تاسیس کنند.

وی گفت: در این مراکز ماما صرفا 80 درصد کارش به سمت مشاوره و آموزش رفته و این نشان دهنده این است که جامعه می داند تا چه اندازه آموزش به ویژه آموزش زنان باردار مهم است که بتوانند زایمان طبیعی را انتخاب کنند.

موسس مرکز مشاوره مامایی بهار افزود: مراکز مشاوره جایگاه‌های خوبی هستند چرا که آموزش‌های لازم برای دوران بلوغ، سن باروری و پس از آن به خوبی دراین مراکز یاد داده می‌شود.

وی گفت: 10 مرکز مشاوره مامایی در حال حاضر در قم مشغول به فعالیت هستند که امسال نیز تعدادی به این مراکز افزوده می‌شود.

وی در خصوص تفاوت مراکز مشاوره مامایی با مطب‌های مامایی خاطرنشان کرد: در مطب بسیار محدود می‌توان کار انجام داد و شاید فقط همان مراقبت‌های دوران بارداری و یا مراقبت‌های لازم برای عفونت‌های زنان انجام می گیرد اما در مراکز این توانایی وجوددارد که کلاس‌ها و کارگاه‌های ورزشی قبل و بعد از زایمان، آموزش دوره‌های ماساژ کودک و انواع مشاوره‌های دوران مختلف رشد برگزار شود.

احمدلو افزود: مهمترین تفاوتی که این مراکز مشاوره مامایی دارد وجود ماما همراه است به این صورت که خانم باردار در ماه‌های آخر بارداری می‌تواند یک ماما را انتخاب کند که به عنوان همراه آنها را در طول زایمان برای انجام زایمان بی درد و کوتاه‌تر آنها همراهی کند و در مراقبت‌های بعد از زایمان و آموزش شیردهی به مادر کمک کند.

در این چند سال خانم‌هایی که از ماما همراه استفاده کرده اند خاطره‌های خوبی از وجود ماما دارند و خود این به نوعی سیاست غیر مستقیم در ترویج فرزنددار شدن است.

وی گفت: متاسفانه خیلی از افراد تصور می‌کنند که ماما رقیب متخصص است و این مساله باعث سرخوردگی ماماها می‌شود در حالی که باید به مامایی و جایگاه آن یک دید خوب و علمی وجود داشته باشد.

برای حفظ سلامت خانواده و جامعه باید برنامه‌هایی برای سلامت مادران که فقط توسط ماما اجرا می‌شود مثل انواع غربالگری‌ها که مریض نیاز به مراجعه به متخصص ندارد در دستور کار وزارت بهداشت قرار گیرد چون ماما در این زمینه‌ها آموزش‌های لازم را دیده و کاملا اشراف دارد و همچنین رعایت سیستم ارجاعی بزرگترین کمک دولت و نظام پزشکی و مرکز بهداشت برای ماما است.

انتهای پیام/138

جایگاه و شان مامایی تثبیت نشده است/ماما رقیب متخصص نیست